Tag: hoogtepunten

De Irispenning 2023 voor Ionica

Gisteren maakte Arjen Lubach bekend dat ik de Irispenning 2023 voor Excellente Wetenschapscommunicatie krijg. Wauw, ik ben echt superblij!

Uit het persbericht:

***
‘Als er iemand is die langjarig excelleert op het gebied van wetenschapscommunicatie, altijd met humor, altijd zoekend naar samenwerking, dan is het wel Ionica Smeets’, aldus de jury van de Irispenning.

Al bijna 15 jaar schrijft Smeets columns over wiskunde en getallen, ze heeft diverse programma’s over wiskunde en wetenschap gepresenteerd en schuift regelmatig aan in talkshows om over wetenschap te communiceren. Sinds haar aantreden als hoogleraar Wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden in 2015 pleit ze ervoor dat universiteiten hun wetenschappers niet alleen tijd geven en belonen voor onderwijs en onderzoek, maar ook voor wetenschapscommunicatie. Het is niet verwonderlijk dat Ionica Smeets door Irispenninglaureaaut minister Robbert Dijkgraaf werd gevraagd als kwartiermaker voor een nieuw nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie, samen met Alex Verkade. Volgens het juryrapport is zij de ‘favoriete kandidaat die al meteen bovenaan het lijstje stond’ en vanwege haar langdurige excellente inspanningen voor wetenschapscommunicatie krijgt Ionica Smeets de Irispenning 2023.

Op de Avond van Wetenschap & Maatschappij, maandag 9 oktober in de Pieterskerk in Leiden, wordt de prijs door demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Robbert Dijkgraaf uitgereikt aan Ionica Smeets. De Irispenning bestaat uit een geldbedrag van tienduizend euro, beschikbaar gesteld door de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, en een penning, vervaardigd door Jennifer Hoes.
***

Hier kun je het item bij De Avondshow terugkijken:

En hier vind je het complete persbericht over de Irispenning.

Oprichting Nationaal Expertisecentrum voor Wetenschap & Samenleving

In oktober 2022 startten Ionica Smeets en Alex Verkade als kwartiermakers voor het nieuwe nationale centrum voor wetenschapscommunicatie. In de voorbije maanden hebben zij het plan van aanpak voor het Nationaal Expertisecentrum voor Wetenschap & Samenleving (NEWS) uitgewerkt. Hierin leggen Alex en Ionica uit waarom het centrum noodzakelijk is, wat er beter zou kunnen in de huidige wetenschapscommunicatie, en op welke manier het centrum de wetenschap en samenleving beter kan verbinden. Minister Dijkgraaf van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft aan de Tweede Kamer bekend gemaakt het advies te omarmen. Hiermee is officieel dat het centrum opgericht gaat worden.

Alex & Ionica overhandigen het plan van aanpak aan minister Dijkgraaf – Fotograaf: Roy Borghouts
Illustratie door Megan de Vos

In hun plan van aanpak bepleiten Alex en Ionica dat Nationaal Expertisecentrum Wetenschap & Samenleving moet werken als een katalysator in het bestaande veld. De missie van het centrum is om de wetenschap en samenleving met elkaar te verbinden door betere wetenschapscommunicatie. Het centrum zal streven naar een breder bereik in de samenleving, meer interactie en gelijkwaardige dialoog naast het zenden van informatie, meer aandacht voor methode en proces van wetenschap naast resultaten en meer doelmatigheid en impact van activiteiten. Zie ook het opiniestuk dat Alex en Ionica schreven voor NRC.

Het Nationaal Expertisecentrum voor Wetenschap & Samenleving wordt een onafhankelijke stichting en zal naar verwachting dit najaar van start gaan.

De aanwezigen bij de uitreiking van het Plan van Aanpak tijdens een sessie op de PCST Network-conferentie in Rotterdam – Fotograaf: Roy Borghouts

Diesoratie

Dit jaar mocht ik een diesoratie geven bij de 448ste verjaardag van de Universiteit Leiden. Dit is hoe de universiteit mijn oratie beschreef:

Hoe zorgen we dat wetenschap van waarde is voor de samenleving? Volgens hoogleraar Ionica Smeets is wetenschapscommunicatie daarvoor cruciaal, zo zei ze in haar diesoratie. Aan de manier waarop wetenschappers hun kennis naar buiten uitdragen, kan nog volgens haar nog veel verbeterd worden.

Mijn volledige diesrede kunt u hier in het Nederlands lezen.

Op de website van Universiteit Leiden kunt u de gehele 448ste Dies Natalis terugkijken.

Ionica Smeets en Alex Verkade kwartiermakers nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie

Minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) heeft Ionica Smeets en Alex Verkade aangesteld als kwartiermakers van een nieuw nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie. Dit nieuwe centrum stimuleert het gesprek tussen wetenschappers en de samenleving en gaat expertise verzamelen en delen, om zo wetenschapscommunicatie doeltreffender te maken. Ionica Smeets en Alex Verkade zetten zich allebei al jaren in voor een nationaal centrum wetenschapscommunicatie.

Ionica Smeets is hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden en hoofd van de afdeling Science Communication & Society die de gelijknamige master-specialisatie verzorgt. Daarnaast doet ze aan wetenschapscommunicatie met columns, boeken en discussies in (sociale) media. Alex Verkade is MT-lid bij Regieorgaan SIA, dat kwaliteit en impact van praktijkgericht onderzoek stimuleert. Hij zet zich al zijn hele carrière in voorverbinding tussen onderzoek en samenleving en werkte ruim 20 jaar in de wetenschapscommunicatie, zowel in de praktijk als in het beleid.

Fundament
Minister Dijkgraaf heeft het nieuwe centrum voor wetenschapscommunicatie in mei van dit jaar in mei van dit jaar aangekondigd. De dialoog tussen de samenleving en wetenschap moet gehouden worden, daar ligt een rol voor de wetenschap. Maar minister Dijkgraaf wil ook dat we als land steviger staan voor de wetenschap en degenen die de wetenschap beoefenen. Hiervoor is een stevig fundament onder onze wetenschapscommunicatie nodig. Voor een goede verbinding tussen wetenschap en maatschappij is de dialoog namelijk essentieel. Wetenschapscommunicatie kan zorgen voor een gelijkwaardige dialoog op basis van begrip en vertrouwen. Onderzoek en het samenbrengen van kennis over effectieve manieren om dat gesprek te voeren zijn daarbij erg belangrijk. Ook hiervoor ziet de minister een rol voor het nieuwe centrum voor wetenschapscommunicatie.

Ionica Smeets en Alex Verkade zijn per 1 oktober aangesteld om het nieuw op te richten nationaal centrum op te gaan zetten. De minister gaf de 2 kwartiermakers de vrije opdracht mee om alle energie op het vlak van wetenschapscommunicatie te bundelen. Het doel: niet méér, maar betere wetenschapscommunicatie. Het centrum gaat niet bepalen wat goede wetenschap is en zal zelf ook niet communiceren over wetenschap, maar stimuleert het gesprek tussen wetenschappers en mensen in de samenleving. Smeets en Verkade presenteren de minister volgend voorjaar een blauwdruk voor het nieuwe centrum.

Uitwisselen expertise
Ionica Smeets: “Wetenschapscommunicatie gebeurt op zoveel plekken en in zoveel vormen. En zoveel mensen moeten daarbij elke keer opnieuw het wiel uitvinden. Er valt veel te winnen door expertise uit te wisselen.”

Alex Verkade: “Wetenschapscommunicatie is een belangrijk onderdeel van een grotere beweging naar meer open wetenschap, waar wetenschappers ook gewaardeerd worden voor hun inzet om in gesprek te gaan met de samenleving. Zo gaan wij als kwartiermakers ook te werk: in een open gesprek met het veld, in de breedste zin van het woord.”

Minister Dijkgraaf: “Met hun verschillende achtergronden, brede ervaring en grote netwerk zijn Ionica en Alex de ideale kwartiermakers. Ik waardeer het dat de Universiteit Leiden en SIA hen beschikbaar hebben gesteld om samen met het veld een kenniscentrum op te gaan zetten. Ionica en Alex vertegenwoordigen een schat aan kennis en connecties en ze zijn goed gepositioneerd om het brede vakgebied van wetenschapscommunicatie bij elkaar te brengen. Dat daaraan behoefte is, blijkt uit de vele positieve reacties op het initiatief voor een nationaal centrum. Die brede betrokkenheid geeft de noodzaak van samenwerken en kennisdeling weer.”

Zilveren Griffel en Bronzen Penseel

Rekenen voor je leven is bekroond met een Zilveren Griffel en een Bronzen Penseel. Ionica en Edward van de Vendel vielen in de prijzen wegens de positiviteit en leerzaamheid van het boek, en Floor de Goede werd gecomplimenteerd voor zijn aanvullende en unieke illustraties. De jury-rapporten leest u hieronder.

Jury-rapport Zilveren Griffel in de categorie Informatief

Rekenen voor je Leven

Alle juryleden zouden het boek Rekenen voor je leven in hun jeugd op de basisschool hebben willen lezen. De in het boek beschreven aanpak zou het plezier in rekenen enorm hebben vergroot. De titel van het boek geeft de urgentie van het rekenen aan: je hebt het nodig in het dagelijks functioneren. De leerlingen van groep zeven van basisschool De rover Hoepsika mogen rekenvragen verzinnen die met hun leven te maken hebben. Dat levert vragen op over het klimaat, de puberteit, echtscheiding en verliefdheid; maatschappelijke kwesties die allemaal tot een rekenvraag leiden. Met levendige dialogen en beeldende vergelijkingen neemt Edward van de Vendel de lezer mee in de belevingswereld van de kinderen. Hun rekenvragen vloeien voort uit hun belevenissen en zo ontstaat er een mooi spel tussen taal en rekenen. Ionica Smeets verstaat de kunst om de vragen op begrijpelijke wijze om te zetten in rekensommen en de illustraties van Floor de Goede zijn niet alleen grappig, maar helpen ook om de rekenkundige bewerking te kunnen volgen. De jury waardeert het dat de leerlingen uit verschillende culturen afkomstig zijn en dat dit benadrukt wordt in zowel de tekst als het beeld. Ook is de jury blij met de specifieke aandacht voor vrouwelijke rekenwonders. Op alle fronten is Rekenen voor je leven een positief en leerzaam boek.

Jury-rapport Bronzen Penseel in de categorie Informatieve Boeken

Floor de Goede met het Bronzen Penseel, Ionica Smeets en Edward van de Vendel met de Zilveren Griffel

Met Rekenen voor je leven geeft de veelvuldig bekroonde illustrator Floor de Goede ons een boek dat leren leuk maakt. Vlotte en krachtige tekeningen verhelderen en geven vorm aan prangende rekenvragen van kinderen uit groep 7 van de Rover Hoepsikaschool. Vragen over oneindigheid, muren, bruggen, kortingen, water en recepten, en nog veel meer. Elke vraag heeft letterlijk een eigen kleur gekregen en bestaat uit een afwisseling van gekaderde striptekeningen en losse illustraties. Hierin wordt ook de veelzijdigheid van de op het oog ‘eenvoudige’ vragen weergegeven. Levensechte voorvallen en maatschappelijke thema’s worden geïllustreerde rekensommen, die op hun beurt met kleur, precieze details en humor allerlei interpretatielagen belichten. Beeld en tekst gaan hier hand in hand. Onverwachts ‘boeiend en soms een beetje gek’ zoals het boek zelf zegt, maar altijd uit het leven gegrepen; de vragen van groep 7 krijgen ruimte, kleur en lading door de illustraties. Tekst en beeld verhelderen elkaar en zijn niet los van elkaar te zien. Ze complementeren elkaar exact op dat ongedefinieerde gebied van details in lijn, kleur, klank, diepte en vorm. Beeldvullende illustraties waarin het verhaal met kracht in duidelijke lijnen en kleurvlakken wordt neergezet, worden afgewisseld met stripachtige cartoons voor de rekenlessen. Complexe vragen krijgen vlotte tekeningen waarin ernst en humor prima samengaan. Sprankelend door vrolijkheid, origineel door allerlei vormen van beeldtaal, karakteristiek kleurgebruik in een verrijkende symbiose tussen beeld en tekst. Dit kan hét boek zijn om vragen van levensbelang nu eens anders te behandelen. De illustraties maken het verhaal; ze zorgen ervoor dat je de tekst gaat lezen en tegelijkertijd van rekenen gaat houden. Precies hoe je de illustraties in een informatief boek wilt hebben: aanvullend en uniek.

Ionica in Heidelberg: haardvuurgesprek over wetenschapsjournalistiek en -communicatie

Als begin van haar gasthoogleraarschap in Heidelberg was Ionica te gast bij een haardvuurgesprek. Hierin praat Ionica samen met Prof. Dr. Michael Boutros en Annika Elstermann over de onderwerpen wetenschapsjournalistiek en wetenschapscommunicatie. Het gesprek werd geleid door Prof. Dr. Matthias Weidemüller, vice-rector aan de Universiteit van Heidelberg.

The Gala of Science & Society – a NeFCA Report

Hieronder leest u het NeFCA verslag geschreven door Julie Schoorl over het Gala van de Wetenschap & Samenleving, wat plaatsvond op pi-dag (14 maart) 2022. Ionica was samen met Jim Jansen host van het Gala.

On pi-day, the 14th of March, the very first edition of the Gala of Science and Society took place in a sold-out Stadsgehoorzaal in Leiden, the City of Science of 2022. Hosted by University of Leiden’s science communication professor Ionica Smeets and chief editor of New Scientist Jim Jansen, this event was all about the conversation between -you might have guessed- science and society. Over 800 people were present and the audience consisted of a mix of scientists, journalists, policy makers and citizens. The invited speakers came from various (scientific) backgrounds and entertained the audience with various engaging talks. Virologist Marion Koopmans thanked everyone for being part of the largest epidemiological experiment in history, chemist and Nobel-prize winner Ben Feringa emphasized the importance of curiosity and physicist Ivo van Vulpen acknowledged complicated contradictions in theory coming from Einstein and Hawking and how this led us to connect the small with the large.

New Scientist chief editor Jim Jansen and professor Ionica Smeets hosted the evening with entertaining intermezzos and interviews. Picture by Bob Bronshoff

Apart from professors offering new scientific insights, there were various scientists invited to the stage who have been working in the field of (science) communication for a long time – representing NeFCA at this large event. Professor of Artificial Intelligence and Society Claes de Vreese from the University of Amsterdam discussed the worrisome yet simultaneously fascinating developments of AI and what (dangerous) implications this might have for society. As an example, he mentioned the deepfake videos that are now produced ever more rapidly and spread on the Internet. Such a development introduces risk, as it becomes increasingly difficult to determine what (or who) is real and what (or who) is not. This could possibly impact important societal phenomena like democratic voting polls, which is why De Vreese is very motivated to continue his research.

Professor Claes de Vreese emphasizes the thrilling opportunities and possible dangerous risks that Artificial Intelligence imposes on us as society. Picture by Bob Bronshoff

Following his talk, behavioural scientist Reint Jan Renes, lector at the Amsterdam University of Applied Sciences, appeared on stage. He focused on the attempts to change behaviour in relation to climate change. Renes made the audience aware of the apparent disconnect between the thoughts and intention to change behaviour and the realization of genuinely changing that behaviour. He prompted the audience to formulate one simple and small resolution that they should share with their environment, such as making the promise to eat less meat, in order to make that small step forward towards a better climate.

Behavioural scientist Reint Jan Renes encourages the audience to participate in the ‘’Green Shift’’ to combat climate change. Picture by Bob Bronshoff

Apart from talks related to societal issues like democracy and climate change, there were also engaging battles and quizzes to entertain the audience. Margriet van der Heijden, physicist, science journalist and professor of Science Communication at Technical University Eindhoven, was able to show the misconceptions and underrepresentation of women in science. She had created an interactive Kahoot! Quiz that revealed that the audience surprisingly underestimated the representation of women in science, while it also revealed a lack of factual knowledge about women in science in the past. This activity was quickly followed by a dynamic battle between quantum physicist Julia Cramer and cognitive neuroscientist Barbara Braams, who were representing the natural sciences and the social sciences respectively. They both had to essentially ‘sell’ their field of science to the audience by describing world-changing ideas and most inspiring studies within their field. The audience seemed to slightly favour the natural sciences, as was proven by measuring the noise (read: applause and cheering) made by de crowd. However, both contestants managed to convey their enthusiasm and stress the importance of the discoveries and ongoing research in their respective fields.

While the battle had shown that the audience was capable of making noise, professor Ionica Smeets managed to induce a striking silence during her monologue about the flaws that still linger in the field of science communication. She emphasized the need to listen to conversational partners, even if one does not agree with them, and the urgency to aim communication towards those people that are in need of information, not just the groups that are easiest to reach. The monologue was reinforced by the accompaniment of a soundscape by pianist Tom Dicke. This musical intermezzo managed to highlight both the importance as well as the exciting possibilities of science communication.

The first edition of the Gala of Science and Society, hosted in Leiden, City of Science 2022. NeFCA was one of the main partners. Picture by Bob Bronshoff

The variety of talks, the interactive elements and the enthusiasm of the two hosts resulted in a successful event. Many chats ensued, both formal and informal, between various audience members. Everyone left the Stadsgehoorzaal a little more informed and -hopefully- a little better equipped to communicate in informal and academic contexts.

Julie Schoorl

Over fatsoenlijke tarieven (column)

Van onderstaande column uit 2013 is een nieuwe, geactualiseerde versie verschenen als Kakkerlakje – een klein boekje om te sturen naar alle opdrachtgevers die denken dat je voor een boekenbon/fles wijn komt en naar alle zzp’ers die je een hart onder de riem wilt steken. Te koop in de boekhandel of via https://loopvis.nl/jebenthetwaard/.

Beste congres-organisatie,

Wat leuk dat jullie me vragen voor een lezing, natuurlijk kan ik een verhaal vertellen over onverwachte toepassingen van wiskunde! Het is alleen jammer dat jullie geen budget hebben voor sprekers. Jullie boeken voor je congres een prachtig landgoed, huren een dure cateraar, maar de inhoud moet bijna gratis komen. Dat is toch merkwaardig. Ik kan als zelfstandige geen lezing komen geven voor 150 euro. Ik zal nog één keer uitleggen wat een fatsoenlijk tarief is.

Zie mij eens lekker staan op dat podium.
Zie mij eens lekker staan op dat podium.

Laten we eens kijken naar wat iemand in loondienst kost. Neem mijn oude studievriend Bert, hij verdient 3.600 euro bruto per maand. Dat is bovenmodaal, maar voor onze werkervaring en opleidingsniveau onder het gemiddelde. Voor zijn werkgever komen er bovenop dat brutoloon nog werknemersverzekeringen, sociale premies en vakantiegeld. Bij elkaar zijn de werkgeverskosten ongeveer 59.000 euro per jaar. En dan heb ik de bonus van Bert nog niet eens meegeteld.

Bert heeft ook een mooie werkplek, een telefoon, laptop plus een hele lading kantoorspullen van de zaak en hij mag diverse onkosten declareren. Moet hij naar een vergadering in Sneek? Zijn baas betaalt de reiskosten, eten onderweg en als het nodig is een hotel. Zeg dat al dit soort kosten nog eens zesduizend euro per jaar zijn. Dan komen we voor een werkgever op 65.000 euro aan kosten.

Hoeveel kost Bert daarmee per uur? Hij werkt full-time, maar lang niet al zijn uren zijn declarabel. Hij maakt regelmatig eens praatje bij de koffie-automaat of zit even voor zich uit te staren. Verder zijn er vergaderingen, cursussen, het beantwoorden van talloze emails, het oplossen van computerproblemen en al die andere dingen die naast zijn eigenlijk werk moeten gebeuren. Daarnaast gebruikt Bert zijn volle zesentwintig vakantiedagen en ligt hij wel eens met griep in bed. Zeg dat hij uiteindelijk duizend uur declarabel werk per jaar overhoudt. Dan kost Bert zijn werkgever uiteindelijk per uur 65 euro. Uit betrouwbare bron weet ik dat Bert het dubbele kost als hij eens aan een ander bedrijf wordt verhuurd.

Het lijkt me dus zeer redelijk dat ik als zelfstandige 65 euro per gewerkt uur reken. Op het eerste gezicht houd ik meer geld over dan Bert, maar ik heb veel meer onzekerheid en kosten dan hij (en leuker werk, dat dan weer wel). Mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering is duurder dan die van een werknemer en pensioen moet ik op een of andere manier zelf opbouwen. Verder gaan opdrachtgevers wel eens failliet of krijg ik een tijdje domweg geen opdrachten terwijl Berts loon elke maand binnenkomt. Kortom: 65 euro per uur is echt het minimum.

Probeer nu eens te schatten hoeveel tijd een lezing op jullie conferentie me kost. Ik moet de vorm en inhoud met jullie overleggen, de juiste voorbeelden opduiken, een presentatie maken en oefenen. Op de dag zelf kom ik naar jullie afgelegen landgoed (in totaal vijf uur reizen), ben ik een uur van tevoren aanwezig om de techniek te testen en blijf ik op verzoek van jullie nog tot na de pauze zodat ik vragen kan beantwoorden. Na afloop stuur ik jullie netjes mijn presentatie en aanvullende informatie voor de deelnemers. Alles bij elkaar kost dit me makkelijk twee complete dagen. Reken zelf maar even uit voor welk bedrag jullie me kunnen boeken.

Hopelijk tot ziens,

Ionica

ps Zoals ik al schreef is 65 euro per uur het absolute minimum. Niet schrikken als ik af en toe wat meer vraag dus.

Deze column verscheen afgelopen weekend in de Volkskrant Met dank aan mijn onvolprezen boekhouder Marina Clausing die meedacht over de juiste vergelijking..