Tag: kinderen

Waarom vermelden veel media bij dodelijke slachtoffers ook hoeveel vrouwen en kinderen gestorven zijn?

Beste Ionica,
Geregeld zie ik berichten in de media waarbij het aantal dodelijke slachtoffers wordt gemeld als ‘vijftig mensen, onder wie dertig vrouwen en kinderen.’ Je weet dan nog niet om hoeveel vrouwen en om hoeveel kinderen het gaat. Je ziet nooit staan dat er vijftig mensen om het leven zijn gekomen, onder wie twintig mannen. Wat wordt in dergelijke berichten eigenlijk gecommuniceerd en hoe zou het anders kunnen?
Pieter Bos

Beste Pieter Bos,

Dit was me nog nooit opgevallen. Uw brief deed me in eerste instantie denken aan het principe ‘vrouwen en kinderen eerst’, vooral beroemd geworden door het gebruik bij de evacuatie van de Titanic. Bij deze scheepsramp werden 74 procent van de vrouwen en 52 procent van de kinderen aan boord gered tegen slechts 20 procent van de mannen. (Deze week leerde ik dat één stuurman had begrepen dat de kapitein zelfs wilde dat alleen vrouwen en kinderen werden gered. En dat hij daarom mannen tegenhield die naar een lege plek in een reddingsboot wilden. In plaats daarvan liet hij de reddingsboot met nog lege plekken zakken als er geen vrouwen en kinderen klaarstonden om erin te klimmen. Wat een tragisch misverstand.)

Toen ik in recente nieuwsartikelen zocht naar ‘vrouwen en kinderen’, vond ik inderdaad allerlei varianten van wat u beschrijft. Een schipbreuk bij Librië waar ‘61 migranten zijn omgekomen, inclusief vrouwen en kinderen’. Een aardbeving in Afghanistan met duizenden doden en gewonden en ‘onder hen zijn veel vrouwen en kinderen’. Bij de oorlog in Gaza zijn bijna 25 duizend mensen omgekomen, ‘70 procent daarvan zijn vrouwen en kinderen’. Ik keerde het laatste bericht in mijn hoofd om: ‘Van de 25 duizend mensen die omkwamen, zijn 30 procent volwassen mannen.’ Dat klinkt inderdaad raar. Ik kan uw vraag alleen maar herhalen: wát wordt er in deze berichten gecommuniceerd?

Sommige andere berichten omschreven slachtoffers als ‘onschuldige vrouwen en kinderen’. Zou dat de bedoeling zijn van al die berichten die vrouwen en kinderen apart benoemen, benadrukken dat dit onschuldige slachtoffers zijn? En wordt daarmee geïmpliceerd dat de omgekomen mannen op de een of andere manier schuldig zijn?

Psycholoog René Diekstra schreef in 2022 scherp over oorlogsretoriek in het Haarlems Dagblad: ‘Waar het gaat om onschuldige burgerslachtoffers hebben de media het vrijwel alleen over de geschatte aantallen gedode vrouwen en kinderen. En dat op een manier alsof er tussen die twee nauwelijks verschil bestaat. Alsof vrouwen een soort kinderen zijn, even onschuldig en hulpeloos.’

Hoe het anders zou kunnen, lijkt me een relatief makkelijk te beantwoorden vraag. Noem hoeveel mensen er in totaal zijn overleden. En als je als journalist die slachtoffers wilt uitsplitsen, bedenk dan welke categorieën relevant zijn om te benoemen. Het aantal kinderen kan dat zeker zijn. Het aantal burgerslachtoffers ook, net als het aantal gesneuvelde soldaten. Maar ik kan niet één reden bedenken waarom je de categorie ‘vrouwen en kinderen’ apart zou willen benoemen.

Deze column verscheen op 1 maart 2024 in de Volkskrant.

Nieuwe adviesvragen zijn van harte welkom. Liefst persoonlijke vragen die op het eerste gezicht he-le-maal niets met wiskunde te maken hebben. U kunt ze insturen via ionica@volkskrant.nl.

Lees hier ook de andere columns van de reeks.

Twee gezinnen met twee kinderen die op precies dezelfde dag geboren zijn? Echt iets voor het duiventilprincipe

Beste Ionica,
Mijn zoon stelde me een vraag die ik echt niet kon beantwoorden: zouden er op de wereld twee gezinnen zijn die allebei twee kinderen hebben en dat de twee kinderen op precies dezelfde dag geboren zijn? De enige reactie die ik kon geven was: laten we het Ionica vragen.
Femke Vlems

Beste Femke (en zoon),

Dit is een probleem dat perfect te beantwoorden valt met het duiventilprincipe. Dit wiskundige principe zegt dat als je n duiven in een duiventil met m hokjes stopt waarbij n groter is dan m (en je dus meer duiven dan hokjes hebt), er minstens één hokje moet zijn waarin meer dan één duif zit. Verdeel twaalf duiven in elf hokjes en je krijgt onvermijdelijk een hokje met twee of meer duiven erin. Dit principe is al bekend sinds de 17de eeuw, maar wordt vaak vernoemd naar de Duitse wiskundige Johann Dirichlet, die het in 1834 beschreef.

Je kunt allerlei dingen bewijzen door ze te vertalen naar duiven en hokjes. Als je bijvoorbeeld uit een mand met blauwe en gele sokken blind drie losse sokken pakt, zul je altijd een paar van dezelfde kleur erbij hebben. Je gebruikt het duiventilprincipe met de sokken als duiven en de kleuren als hokjes (één voor geel en één voor blauw). Met drie sokken en twee hokjes moeten er in één hokje minstens twee sokken zitten, dus heb je altijd een paar.

Nu de verjaardagsvraag van je zoon. Ik neem aan dat hij bedoelt dat de oudste kinderen van de twee gezinnen op dezelfde dag geboren moeten zijn en dat de twee jongste kinderen ook weer op precies dezelfde dag geboren zijn. We gaan het duiventilprincipe toepassen met als hokjes alle mogelijke combinaties van geboortedata van twee kinderen in één gezin.

Voor een kind onder de 18 zijn er 6.573 mogelijke geboortedata. Dat betekent dat er voor een gezin met twee kinderen maximaal 6.573 maal 6.573 mogelijke combinaties van geboortedata bestaan, dat zijn er 43.204.329. (Het zullen er eigenlijk iets minder zijn, omdat niet alle combinaties voorkomen. Als de twee kinderen geen tweeling zijn, zit er minstens zes maanden tussen hun geboortedata. Bij tweelingen worden twee kinderen doorgaans op precies dezelfde datum geboren, heel soms op twee opeenvolgende dagen en in zeldzame situaties elf weken uit elkaar.)

We nemen die 43.204.329 hokjes en gaan daar alle gezinnen met twee kinderen op de hele wereld over verdelen. Hoeveel zijn dat er? Alleen in de Verenigde Staten zijn het er al 23.042.000.

Kortom: als we alle gezinnen met twee kinderen ter wereld als duiven over de schamele 43.204.329 hokjes met geboortedagcombinaties verdelen, dan is er zeker een hokje met minstens twee gezinnen (het zullen er zelfs veel meer zijn). Dus ja, er zijn zeker ergens in de wereld twee gezinnen met twee kinderen waarbij die kinderen op dezelfde dag geboren zijn. Helaas zegt het duiventilprincipe alleen niets over hoe je die zou kunnen vinden.

Deze column verscheen op 16 februari 2024 in de Volkskrant.

Nieuwe adviesvragen zijn van harte welkom. Liefst persoonlijke vragen die op het eerste gezicht he-le-maal niets met wiskunde te maken hebben. U kunt ze insturen via ionica@volkskrant.nl.

Lees hier ook de andere columns van de reeks.

Als los zand

Wat is er bij jou veranderd in de afgelopen zeven jaar? Bij mij is het nogal veel. In 2011 was Tex een baby en begon ik met deze column – toen nog in het tijdschrift Kinderen. Ik was destijds zzp’er en koos mijn werk volgens de 3 P’s: poen, prestige en plezier. Alles dat ik deed moest minstens twee van de drie p’s opleveren. Want ik moest geld verdienen, ik wilde een goede naam opbouwen en ik vond het belangrijk om voldoening uit mijn werk te halen. Met deze column lukte dat alledrie: een zeldzame combinatie.

Er veranderde nogal veel in de tussenliggende jaren. Han ging in de off-shore industrie werken en vloog de wereld over. Tex leerde lopen en praten. We kochten een huis met een tuin. Ik maakte tv-programma’s en werd steeds vaker herkend op straat. Mijn moeder kreeg borstkanker en werd nooit meer de oude. Maar ik zo blij dat ze er nog is, want er gingen veel lieve mensen dood de afgelopen jaren. Tex ging naar school. Rifka werd geboren. Han begon aan een opleiding tot klinisch fysicus. We kochten onze eerste auto. Ik werd benoemd als hoogleraar en ging weer vier dagen aan de universiteit werken.

En al die jaren schreef ik hier maandelijks over wat me in mijn gezin bezighield en zocht uit wat de wetenschap daarover te zeggen had. Over kleine vragen als ‘Wat doe je bij een luizenplaag?’ (kammen, kammen en nog eens kammen) en over grote vragen als ‘Zijn mensen zonder kinderen gelukkiger?’ (dat blijkt ingewikkeld te liggen, zoals vaak bij de echt grote vragen). Voor Kek Mama schrijven was een feest. De redactie maakte mijn tekst vaak net even iets soepeler, stuurde lovende reacties enthousiast door en fleurde me op als er boze brieven kwamen.

Alleen kwam er in de tussentijd van alle kanten meer werk bij. Steeds vaker zit ik ’s avonds of in het weekend achter mijn laptop terwijl Han iets leuks doet met de kinderen. De regel van de 3P’s voldoet niet meer. Want al dat werken gaat ten koste van mijn tijd met Han, Rifka en Tex. Daarom is dit mijn laatste column hier. Hoe jammer ik dat ook vind. Maar uiteindelijk doe ik liever iets leuks samen met mijn gezin dan dat ik alleen op zolder een stukje zit te typen over hoe leuk het is om dingen met dat gezin te doen.

Eén ding weet ik namelijk zeker: over zeven jaar is het 2025. Dan zal er weer heel veel veranderd zijn. Maar als alles goed gaat, wordt Tex dat jaar vijftien en Rifka tien. De tijd tikt genadeloos door en je moet zelf zorgen dat die niet als los zand door je vingers glijdt. In plaats van de 3 P’s wens ik jullie veel succes, geluk en vooral tijd voor dingen die je belangrijk vindt.

Deze column verscheen eerder in Kek Mama.

Slimme lessen

Als ik een kwartje kreeg voor elke keer dat ik hoorde dat muziek kinderen slim maakt, dan kon ik inmiddels een puike piano kopen. Toen ik zwanger was, kreeg ik regelmatig de tip om veel Mozart te draaien, zodat ik een slim kind zou krijgen. Dat zocht ik destijds uit en het bleek totale onzin. Ten eerste dringt muziek nogal vervormd door in de baarmoeder en ten tweede maakt het luisteren naar klassieke muziek kinderen echt niet slimmer.

Nu mijn kinderen alweer een paar jaar buiten mijn buik rondlopen, hoor ik regelmatig dat muziekles kinderen slimmer maakt. Overigens hoor ik dit vooral van ouders waarvan de kinderen in mini-Einsteins zijn veranderd sinds ze een instrument leren spelen.

Op zich klinkt het heel aannemelijk dat muziekles goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Al dat oefenen, nieuwe dingen leren, dat doet vast iets met die kinderhersenen. Er is ook een dikke stapel van studies die laten zien dat kinderen die een muziekinstrument spelen beter presteren bij taal en wiskunde op school. Sterker nog: ze zijn gemiddeld ook slimmer dan kinderen die geen instrument spelen.

Alleen, wat veroorzaakt wat? Zijn het misschien toevallig de slimmere kinderen die vaker naar muziekles gaan? En hadden zij het niet net zo goed op school gedaan als ze in plaats daarvan op voetbal of ballet waren gegaan? Of als ze zelfs helemaal geen buitenschoolse activiteiten deden?

Het is tamelijk zeldzaam dat training op een bepaalde vaardigheid ook vooruitgang oplevert in een ander gebied (wat ik altijd spijtig vind om te beseffen als ik wekenlang manisch een spelletje op mijn telefoon heb gespeeld en er eindelijk fokkin goed in ben).

Wat is nu het echte effect van muziekles op kinderen? Een pas verschenen overzichtsstudie verzamelde de resultaten van bijna veertig onderzoeken naar deze vraag. In elk van deze studies werden twee vergelijkbare groepen kinderen gevolgd, waarbij de ene helft tijdens de studie aan muziekles begon en de andere helft níet. Toen de onderzoekers alle gegevens combineerden, zagen ze dat muziekles kinderen een heel klein beetje slimmer maakt en ook hun geheugen iets verbetert. Maar dat vertaalt zich niet in betere resultaten op school. En nog erger: die iets grotere slimheid en dat net wat betere geheugen zouden ook te verklaren kunnen zijn doordat een ander soort kinderen voor muziekles kiest. Daar hadden vrijwel al die studies geen rekening mee gehouden.

De overzichtsstudie concludeert zelfs dat onderzoeken die qua methode een beetje rammelden, de meest spectaculaire resultaten gaven (zoals wel vaker trouwens, het is makkelijker om te scoren als je de regels niet volgt).

Kortom: muziekles maakt kinderen waarschijnlijk niet slimmer. En dat is natuurlijk helemaal niet erg. Want het doel van die les is om kinderen te leren om een instrument te bespelen en muziek te maken. Dát is in de rest van hun leven misschien wel heel wat waardevoller dan een paar extra punten op een IQ-test.

Deze column verscheen eerder in KEK Mama

Bakerpraatjes – Zoete peuters

Bakerpraatjer_site
Zoete peuters

“Zeg, ze hebben toch niet te veel suiker gekregen?”, vraagt een boos kijkende moeder als ze haar zoon op komt halen in onze woonkamer vol wild rennende peuters. En ja, de kinderen hebben inderdaad wel wat dingen met suiker op: zelfgebakken cupcakes en later nog een paar snoepjes. Maar zouden die peuters daardoor zo druk zijn? Of komt het gewoon doordat ze moe zijn van het spelen en ze nu eenmaal driejarigen zijn?

Er is in de wetenschap geen snippertje bewijs dat kinderen druk worden van suiker. Uitgebreide studies zijn uitgevoerd. Zo kregen groepen kinderen wekenlang een dieet met extra veel suiker, terwijl anderen juist zo min mogelijk suiker kregen. De ouders merkten geen verschil in het gedrag van hun kinderen tijdens het dieet. De kinderen die bergen suiker aten werden niet drukker dan normaal en de suikerloze kinderen veranderden niet in zoete peuters. Eigenlijk gedroegen de kinderen zich stuk voor stuk net zoals voor hun dieet. Soms waren ze druk, soms waren ze rustig.

Er zijn ook soortgelijke experimenten gedaan met kinderen die volgens hun ouders extra gevoelig zijn voor suiker en met ADHD-ers. Steeds bleek suiker geen enkele invloed te hebben op het gedrag van de kinderen.

De mythe dat suiker kinderen druk maakt is waarschijnlijk in Amerika ontstaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er was een tekort aan suiker en de overheid verspreidde allerlei negatieve berichten over suiker om te zorgen dat de bevolking minder zin kreeg in suiker. Heel effectief, want nu geloven de meeste mensen nog steeds dat suiker kinderen hyperactief maakt.

Hoe sterk dat geloof is, blijkt uit één van mijn favoriete studies. Kinderen kregen een snack en moesten daarna met hun moeder spelen. Na afloop kregen de moeders te horen wat hun kind gegeten had en moesten ze beoordelen of hun kind erg druk was tijdens het spelen. Alleen logen de onderzoekers stiekem een beetje tegen de moeders. De helft van de moeders kregen te horen dat hun kind suiker had gekregen, terwijl dat niet zo was. In deze studie had namelijk geen van de kinderen iets met suiker gekregen. De helft van de moeders wist dit, maar de andere helft dacht dat hun kind van zoete troep had zitten smullen. Het resultaat? De moeders die dáchten dat hun kind suiker had gegeten, mopperden na afloop dat hun kind zo druk was.

Kortom: je kunt na afloop van een kinderfeestje het beste tegen de ouders zeggen dat de kinderen alleen maar bleekselderij en paprika met een yoghurtdip hebben gegeten. Dan krijg je minder klachten over drukke kinderen. En het is sowieso om allerlei redenen een prima idee om kinderen ook echt meer groente in plaats van suiker te geven, maar dat is een heel ander verhaal.

Dit artikel verscheen eerder in nummer 12 van Kinderen.

Wetenschapsjournalist Ionica Smeets (35) woont samen met vriend Han en zoon Tex (3). Voor Kinderen zoekt ze elk nummer uit wat er waar is van bakerpraatjes over opvoeding.