Ionica Smeets

Hoogleraar wetenschapscommunicatie – Universiteit Leiden

De sommen van het rekendictee bleken voor mij vooral een oefening in nederigheid


Terwijl leerlingen in het hele land zich zwetend bogen over hun eindexamens, zat ik vrijwillig in een zaal van de Hogeschool Utrecht onder hoge tijdsdruk rekensommen te maken. Hogeschoolhoofddocent rekenen-wiskunde en didactiek Marjolein Kool ging met pensioen en organiseerde daarom nog één keer een rekendictee.

Dat deed Kool al velen malen eerder, ik schreef er in 2022 over, maar nog nooit deed ik zelf mee. Deelnemers krijgen vijftien sommen met steeds twee minuten om het goede antwoord te vinden, zonder rekenmachine. Kool heeft bij elke vraag een geestig verhaal, lied of gedicht.

Dit jaar gingen haar vragen onder andere over aannemers die de Tweede Kamer verbouwen, de enorme tafel van Poetin en de nagellakjes van Jutta Leerdam. Voor mij bleken de sommen vooral een oefening in nederigheid. Jeanine Daems zat naast me, met wie ik jarenlang het duo Wiskundemeisjes vormde.

Net als vroeger was ik snel en slordig, terwijl Jeanine rustig en precies was. Zo beantwoordde ik de vraag ‘Wat is het grootste getal kleiner dan duizend dat je als woord kunt schrijven zonder een letter twee keer te gebruiken?’ heel snel met ‘805’. Jeanine dacht langer na en vulde net voor de tijd om was het correcte antwoord in: ‘60’. Ze fluisterde me subtiel toe dat honderd twee keer de ‘d’ heeft. Was ik nog maar een duo met haar.

Mijn favoriete vraag, die ik ook fout had, werd door Marjolein Kool aangekondigd met de mededeling dat hij goed te doen was, ‘maar niet in twee minuten’. Als u het zelf wilt proberen, de tijd gaat in zodra u de opgave begint te lezen: ‘Donald Trump heeft vandaag weer tien decreten ondertekend. Hij heeft ze genummerd van 0 t/m 9. Hij stopt steeds twee van deze decreten in een envelop en schrijft op de buitenkant de som van de twee nummers. Dat zijn: 3, 7, 8, 13 en 14. Het zoontje van Elon Musk mag uitrekenen hoe de decreten in tweetallen over de enveloppen verdeeld kunnen zijn. Vraag: Wat is het hoogste nummer dat in de envelop met 8 erop kan zitten?’

Pas in de pauze had ik tijd om het goede antwoord uit te werken. Terwijl ik even later toch tevreden in een kaassnack hapte, sprak een Volkskrant-lezer me aan. Hij was erbij doordat hij in 2022 mijn column over het toenmalige dictee las en het hem zo leuk leek om mee te doen. Sindsdien had hij geregeld gekeken of er nog zo’n dictee werd georganiseerd. Hij vond het geweldig om nu mee te spelen en hij vond het nog leuker toen bleek dat hij veel meer punten had dan ik.

De uiteindelijke winnaar was wiskundedocent Peter Ypma, die een foutloos rekendictee op de mat wist te leggen. En als u nu denkt: ‘Hier wil ik ook een keer bij zijn’, houd het in de gaten. Ik denk en hoop dat Marjolein Kool ooit een excuus vindt om er nog één te organiseren. Dan doe ik gewoon weer mee. Onder een pseudoniem.

Het antwoord op de decreten-vraag is 8.

Deze column verscheen op 16 mei 2025 in de Volkskrant.